CORWEN

Annwyl Olygydd

Dyma beth o hanes dwy o ffynhonnau ardal Corwen, sef Ffynnon Mael a Sulien a Ffynnon y Gloch Felen. Mae hanes y rhain, mae’n siwr, yn ymestyn i niwl y gorffennol. Ar un adeg, ond ymhell yn ôl, byddent yn cludo dŵr o Ffynnon Fael a Sulien at daenellu yn eglwys y dref. Tua 1850 bu i ddau was i ystad y Rhug garthu y ffynnon o fwd a daethant o hyd i ddarn aur o oes y Frenhines Anne (1702 – 14). Mae’n bur debyg iddo gael ei roi i sgweiar y Rhug. Y ffordd agosaf i ymweld â’r ffynnon yw, os yn dod o gyfeiriad Tyn y Cefn, troi i ffordd gul ar y dde ac ar droed i lawr pwt o allt ac mi welwch hen fferm fach. Mae’r ffynnon yn ei hymyl ar y chwith. Nid wyf yn gwybod sut olwg sydd ar y lle heddiw.

Ychydig a wyddaf am Ffynnon y Gloch Felen. Cofiaf i rywun ddweud wrthyf amser maith yn ôl fod y ffynnon mewn darn o graig o’r tu uchaf i eglwys Corwen. Yn ôl yr hanes bu iddynt ddarganfod cloch aur yno.

Glyn Owen, 122 Maesafallen, Corwen.

Dyma ymateb Cyngor Cymuned Corwen am ein cais ni am wybodaeth am ffynhonnau’r ardal.

LLYGAD Y FFYNNON Rhif 5 Nadolig 1998

 cffccffccffccffccffccffccffccffccfcffcffcffccffccffccffccffccffccffccffccfcffcffc

TAITH O GWMPAS FFYNHONNAU SIR DDINBYCH  

(A HEN SIR FEIRIONNYDD)

Eirlys Gruffydd

FFYNNON SULIEN

(SJ0644).

Ar gais Cymdeithas Hanes Sir Ddinbych bu Ken a minnau’n arwain taith o gwmpas rhai o ffynhonnau’r sir ar ddydd Sadwrn, Medi 16eg. Roedd yn ddiwrnod bendigedig a da oedd hynny gan fod gennym dipyn o waith cerdded a’r ffordd i ambell ffynnon yn ddigon llaith a llithrig, hyd yn oed wedi tywydd sych.

Wedi gadael Gwyddelwern buan y daethom i gyffiniau Corwen (sydd bellach yn sir Ddinbych) i weld Ffynnon Sulien (SJ0644). Mae’r ffynnon ar dir bwthyn o’r un enw. Parciwyd y bws mewn cilfach ar ochr chwith y ffordd ychydig bellter o Gapel Rug a cherdded i lawr y ffordd garegog at Ffynnon Sulien. Mae’r perchennog, Helen Constantine, yn awyddus iawn i wneud rhywbeth i achub y ffynnon. Yn anffodus, mae rhai o’r cerrig mawrion sydd ar ochr y ffynnon wedi dechrau llithro dan bwysau’r tir uwchben ac os na wneir rhywbeth cyn hir bydd ei chyflwr yn dirywio. Ein gobaith yw y bydd modd cofrestru’r ffynnon fel crair hanesyddol a thrwy wneud hynny gael rhywfaint o gyllid i wneud y gwaith. Roedd gan bawb ddiddordeb yn hanes y ffynnon a’r ffaith fod ganddi’r enw o wella crydcymalau. Cysegrwyd eglwys Corwen i’r seintiau Mael a Sulien felly hon yw ffynnon gysegredig y plwyf.

  Ffynnon Sulien 

LLYGAD Y FFYNNON Rhif 21 Nadolig 2006

 cffccffccffccffccffccffccffccffccfcffcffcffccffccffccffccffccffccffccffccfcffcffc

FFYNNON SULIEN

Nacáu Mynediad Cyhoeddus at Ffynnon Sulien.

Mae perchnogion tŷ Ffynnon Sulien, Corwen wedi gosod rhwystrau (weiren bigog) ac arwyddion yn nacáu mynediad cyhoeddus at Ffynnon Sulien, Corwen. Er bod ganddynt hawl cyfreithiol i wneud hynny, mae’r weithred yn golygu na all y rhai sydd â diddordeb yn y ffynnon sanctaidd hynafol hon ymweld â hi. Mae Cymdeithas Ffynhonnau Cymru wedi cysylltu â’r Comisiwn Henebion a Cadw, ond nid yw’r un o’r ddau gorff yn medru gwneud dim ynglŷn â’r sefyllfa, gan nad yw adeiladwaith y ffynnon ei hun o dan fygythiad. Mae’r Gymdeithas wedi cysylltu â Chyngor Tref Corwen a Chyngor Sir Ddinbych, hefyd, er mwyn mynegi pryder am y sefyllfa a gofyn iddynt geisio darbwyllo’r perchnogion i ganiatáu mynediad rhwydd ar adegau rhesymol.

Yn ychwanegol at hynny mae swyddogion y Gymdeithas wedi ysgrifennu’n uniongyrchol at berchnogion Ffynnon Sulien, yn amlinellu arwyddocâd y ffynnon, yn eu hatgoffa o’u cyfrifoldebau tan Ddeddf Cynllunio 1990 a Deddf yr Amgylchedd Hanesyddol 2016, ac yn gofyn am fynediad cyhoeddus rhesymol. Danfonwyd y llythyr yn uniongyrchol gan y Llywydd a gallwch ddarllen y llythyr llawn yn fersiwn electronig y rhifyn hwn.

Gallwch chi, ddarllenwyr “Llygad y Ffynnon”, helpu dwyn y maen i’r wal trwy yrru at y perchnogion er mwyn mynegi eich anfodlonrwydd â’r sefyllfa, a gofyn yn fonheddig iddynt ail-ganiatáu mynediad. Y cyfeiriad yw: Y Perchnogion, Ffynnon Sulien, Corwen, Sir Ddinbych LL21 9BT. Gwaith pum munud!

LLYGAD Y FFYNNON   Rhif 47 Nadolig 2019

cffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffc

Cyfarfod Cyffredinol Blynyddol Cymdeithas Ffynhonnau Cymru

Festri Capel Bethesda, Stryd Newydd, Yr Wyddgrug, 13.7.2019.

Gwibdaith y pnawn.

Wedi’r Cyfarfod Cyffredinol Blynyddol yn y bore, aeth yr aelodau ar wibdaith er mwyn ymweld â thair ffynnon:

a). Ffynnon Degla, Llandegla. Cafwyd fod y ffynnon yn weddol dda ei chyflwr, ond achubodd y Trysorydd (gan fod ganddo esgidiau priodol) y cyfle i dynnu brigau allan ohoni. Mae yno fwrdd gwybodaeth ynghylch defnydd y ffynnon ar gyfer defod iacháu’r “digwydd” neu “glwyf Tegla” (epilepsi), a chanfuwyd yno ddau geiliog plastig. Roedd yno hefyd garpia wedi’u clymu ar frigau’r goeden gerllaw.

b). Ffynnon Sara, Derwen. Cafwyd fod y ffynnon anghysbell ond sylweddol hon mewn cyflwr eithaf da, ond bod angen ei charthu. Anarferol fu canfod yno hen rybudd swyddogol nad yw’r dŵr yn addas i’w yfed.

c). Ffynnon Sulien, Corwen. Cafwyd nad oedd modd mynd at y safle (gw. uchod). Gan fod rhif teleffon y perchnogion yno, gadawyd neges ar eu peiriant ateb yn amlinellu cais y Gymdeithas am fynediad at y ffynnon.

Wedi hynny fe ohiriwyd i’r Rug am baned.

LLYGAD Y FFYNNON   Rhif 47 Nadolig 2019

 cffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffc