Yn y gyfrol The County Coast Series – The South Wales Coast, gan Ernest Rhys a gyhoeddwyd yn 1911, ceir cyfeiriadau am nifer o ffynhonnau ardaloedd yr arfordir yn siroedd Mynyw, Morgannwg, Caerfyrddin a Phenfro. Mae ei sylwadau yn rhoi darlun i ni o gyflwr y ffynhonnau hyn ganrif yn ôl.

Yn y Drenewydd yn Notais (Newton Nottage) mae Ffynnon Sant Ioan (SS 8377) lle mae’r dŵr yn felys. Mae traddodiad fod lefel y dŵr yn codi ac yn gostwng gyda’r llanw. Gerllaw iddi, i gyfeiriad y de-orllewin mae olion cylch cerrig hynafol. Tua 1820 roedd yn arferiad i fynd i’r cylch ar Alban Hefin- Mehefin 21- a chynnau coelcerth yn y cylch, taflu cosyn bychan o gaws dros y tân ac yna neidio dros y llwch wedi i’r tân ddiffodd.