LLAN DYBÏE

CRWYDRO SIR GÂR

 Aneirin Talfan Davies, (1970)

FFYNNON DYBÏE, LLAN DYBÏE. (Tudalen 274)

Nid yw Llandybïe yn bentref mawr, er bod y plwyf yn un eang. Y mae'r pentref ei hun yn gwasgu'n glòs o gwmpas Eglwys gadarn y plwyf, a'r heol yn gwau ei ffordd yn beryglus rhwng mur yr eglwys a'r tafarnau dros y ffordd. Ond er bod Llandybïe yn enwog gynt am ei gwrw a'i fedd - oni threuliodd Twm o'r Nant ei hun lawer awr ar fainc y "Corner House" yn cyfansoddi ei dribannau a'i gywyddau? - yr oedd llawn mor enwog gynt oherwydd dyfroedd ffynnon Tybïe. Perthyn y Santes Tybïe i'r bumed ganrif, a dywedir iddi gael ei lladd gan y paganiaid ac i ffynnon risialaidd darddu yn y fan. Canodd un o feirdd y pentre, y Parchedig J.T.Job iddi fel yma:

Dwys fu ei harwyl: deisyfau hirion,

Gofid a dagrau - gafodau digron:

A'u chwerwa' alar beichio'r awelon

Wnâi llef rhianedd "Gelli Forynion!"

Eithr lle bu gwaedle'r dirion - Dybïe

(O gyff y wine) - gwêl acw'i "Ffynnon."

cffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffc